Dziś ostatni wpis z serii „Słowniczek logopedyczny”. Mam nadzieję, że cykl ten okazał się przydatny.
O -> Z
Odruchy pierwotne – reakcje odruchowe, które pojawiają się w życiu płodowym i i stanowią pierwszy przejaw możliwości ruchowych i kontroli posturalnej dziecka
Odruchy posturalne – Są to odruchy prostowania (reakcje ciała na siłę grawitacji, kiedy układ sensomotoryczny, wzrokowy i propriocepcji współdziałają ze sobą) oraz reakcje równoważne. Do odruchów prostowania zalicza się: ustalenia głowy wzrokowy i błędnikowy, amfibii, Landau, stopniowego obrotu tułowia, natomiast reakcje równoważne pojawiają się ok.3.-6. miesiąca życia i funkcjonują przez całe życie. Obejmują one reakcje obronne i odchylania się tj. odruch wzdrygnięcia (Straussa) i odruch spadochronowy. Brak reakcji równoważnych świadczy o niedojrzałości ośrodkowego układu nerwowego.
Okres melodii – trwa od urodzenia do końca 1. roku życia dziecka. Komunikacja z otoczeniem następuje głównie za pomocą krzyku oraz płaczu. Występują tu kolejno: głużenie, gaworzenie oraz pierwsze wyrazy.
Okres niemowlęcy – okres od 2. do 12. miesiąca życia. To faza najintensywniejszego rozwoju somatycznego i motorycznego w całym okresie życia zewnątrzpłodowego.
Okres noworodkowy – okres od urodzenia do ukończenia 1. miesiąca życia. Jest to czas adaptacji do życia pozałonowego.
Okres wyrazu – od 1. do ukończenia 2. roku życia. Pojawiają się onomatopeje oraz słowa znaczące.
Okres swoistej mowy dziecka – od 3. do ukończenia 7. roku życia. W tym okresie dziecko nabywa umiejętności wypowiadania wszystkich głosek języka polskiego oraz kończy się proces kształtowania się kompetencji artykulacyjnych. W tym okresie powstają neologizmy dziecięce, które są niepowtarzalne dla każdego dziecka.
Okres zdania – od 2. do ukończenia 3. roku życia. Pojawiają się zdania a mowa dziecka jest zrozumiała dla najbliższego otoczenia.
Oligofazja – zaburzenia mowy towarzyszące niepełnosprawności intelektualnej.
Opóźniony rozwój mowy – niższa sprawność językowa, powstała w okresie kształtowania się mowy dziecka.
Palatolalia – połączenie rynolalii oraz dyslalii wielorakiej złożonej (zaburzenie w realizacji wielu głosek systemu fonetycznego). Zaburzenie to najczęściej towarzyszy rozszczepom podniebienia.
Paralalia – substytucja – wadliwa realizacja fonemu, powstający fonem występuje w systemie fonologicznym języka polskiego.
Perseweracje – ciągłe używanie słów lub zdań na zasadzie repetycji.
Pragnozja – zaburzenia mowy, powstające w wyniku ogniskowego uszkodzenia „niejęzykowej” półkuli mózgu. Objawia się zaburzeniami zachowań językowych i komunikacyjnych przy nienaruszonej strukturze zdania. Inaczej nazywane nieafatycznymi zaburzeniami mowy.
Prozodia – całość brzmieniowych właściwości mowy : akcent, intonacja i iloczas, kształtujące głoskowy, sylabiczny i wyrazowy ciąg wypowiedzi.
Rotacyzm (reranie) – wadliwa realizacja głoski [r].
Rynolalia – głoski nosowe wymawiane są jako ustne (nosowanie zamknięte) lub odwrotnie – głoski ustne wymawiane są jako nosowe (nosowanie otwarte). Spotykane jest również nosowanie mieszane.
Schizofazja – zaburzenia językowe w przebiegu schizofrenii, charakteryzujące się zbaczaniem wypowiedzi oraz ubóstwem jej treści.
Słuch fizjologiczny – inaczej słuch fizyczny – to zdolność odbioru, analizy oraz syntezy bodźców akustycznych. Warunkuje on wykształcenie się słuchu fonematycznego.
Słuch fonematyczny – pozwala na różnicowanie poszczególnych głosek w wyrazie. Dzięki niemu rozróżniamy wyrazy podobne do siebie brzmieniowo np. piórko i biurko, czapka i żabka.
Substytucja – paralalia – zastępowanie głosek sprawiających trudność innymi, występującymi w języku polskim.
Sygmatyzm – seplenienie, wadliwa realizacja głosek detalizowanych trzech szeregów : szumiącego, syczącego oraz ciszącego.
System proprioceptywno- kinestetyczny – jest odpowiedzialny za ułożenie ciała dziecka oraz postawę mięśniowo- szkieletową.
Teratogen – czynnik znajdujący się w środowisku zewnętrznym, który wywołuje wadę wrodzoną lub zwiększa częstotliwość jej występowania w populacji. Zaliczamy tu czynniki infekcyjne, leki, używki oraz czynniki fizyczne i chemiczne.
Ubóstwo mowy – zmniejszenie ilości mowy spontanicznej.
Ubóstwo treści – występują odpowiedzi adekwatne ilościowo, lecz zawierają one niewiele informacji.
Uskokowość wypowiedzi – wypowiedzi są zaskakujące i nie na temat lub powiązane bardzo odlegle z tematem.
Wymowa wzorcowa – najwyższy rodzaj sprawności wymawianiowej (wymowa sceniczna).
Zbaczanie wypowiedzi – wzorzec mowy spontanicznej, w którym myśli zbaczają z głównego toru wypowiedzi.