Jak przeprowadzić badanie nerwów czaszkowych w gabinecie logopedycznym?
O tym, dlaczego nerwy czaszkowe są istotne dla logopedy pisałam tu -> klik.
Teraz omówimy sposoby badania tych nerwów:
Nerw V – trójdzielny – odpowiada za czucie na twarzy oraz ruchomość żuchwy. Bada się go za pomocą szpatułki laryngologicznej – dotykamy pacjenta po każdej gałęzi nerwu, z dwóch stron twarzy po kolei i pytamy czy czuł tak samo – najpierw gałąź oczna – dotykamy od środka czoła w bok, aż do wysokość szpary powiekowej, następnie gałąź szczękowa – od wysokości szpary powiekowej do wysokości nosa, następnie gałąź żuchwowa – tutaj dotykamy od stawu skroniowo- żuchwowego wzdłuż przebiegu kości żuchwowej, aż do środka (brody). Jeśli po jednej stronie czucie jest słabsze lub nie występuje, może to świadczyć o uszkodzeniu nerwu.
Nerw VII – twarzowy – odpowiada on za mimikę. Ma charakter mieszany (z przewagą włókien ruchowych). Badanie polega na ocenieniu symetrii w spoczynku oraz ruchu – rozpoczynamy od poproszenia pacjenta o wykonanie pewnych ruchów: zmarszczenie czoła, następnie zaciśniecie powiek, w tym momencie próbujemy otworzyć pacjentowi oczy od dołu. Kolejne próby to uśmiech, nabranie powietrza w policzki oraz gwizdanie.
Nerw VIII- przedsionkowo- ślimakowy – do badania tego nerwu potrzebny jest kamerton. Wykonujemy tu dwie próby – Rinnego i Webera. Próba Rinnego polega na przyłożeniu wzbudzonego stroika na wysokość ucha (odległość ok 10 cm), a następnie bezpośrednio do wyrostka sutkowatego. Pytamy kiedy pacjent lepiej słyszał – jeśli przed uchem, to wynik badania jest dodatni i prawidłowy, jeśli natomiast pacjent lepiej słyszy gdy stroik przyłożony jest do wyrostka sutkowatego, tzn. że przewodnictwo kostne jest lepsze niż powietrzne – jest to wynik niepożądany. Próba Webera – przykładamy wzbudzony stroik w osi ciała – np. na czole i pytamy, czy pacjent słyszy równo po obu stronach. Jeśli tak, to wynik jest prawidłowy, jeśli jednak słychać lepiej w jednym uchu niż w drugim, to oznacza, że to ucho jest słabsze i w nim lepsze jest przewodnictwo kostne. Wtedy o wyniku mówimy, że lateralizuje do ucha słabszego.
Nerw IX – językowo- gardłowy oraz nerw X – nerw błędny – badamy je razem. Prosimy pacjenta o otwarcie ust, następnie oceniamy symetrię języka. Kolejnym krokiem jest poproszenie o fonację głoski „a” staccato czyli raz za razem. Przy tej próbie oceniamy ruchomość podniebienia miękkiego i czy z obu stron unosi się symetrycznie. Następnie przy użyciu szpatułki laryngologicznej dotykamy po kolei łuk podniebienny oraz łuk gardłowy z dwóch stron i sprawdzamy czy wystąpił odruch obronny. Brak odruchu obronnego lub słabsze unoszenie się podniebienia miękkiego może świadczyć o uszkodzeniu nerwu.
Nerw XII – podjęzykowy – prosimy pacjenta o wysunięcie języka na brodę i oceniamy symetrię wysunięcia, to czy język zbacza na jedną ze stron, czy występują zaniki lub drżenia (fascykulacje).